Bardzo często spotykam się z przekonaniem osób, które przysyłają mi materiały do opublikowania na stronie internetowej, że jeśli jakieś zdjęcie czy obrazek są – jak przekonują – powszechnie dostępne, to można je umieścić na swojej stronie internetowej. Gdy pytam, co to znaczy, że zdjęcie jest powszechnie dostępne, słyszę zwykle “No… jest przecież w Google”. To bardzo popularny pogląd, jednak z gruntu fałszywy. Dotykamy tutaj zagadnień związanych w poszanowaniem praw autorskich. W Polsce jest to uregulowane Ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Chciałbym w tym artykule jasno pokazać, które zdjęcia czy rysunki można wykorzystać na własnych stronach internetowych.

Zacznijmy od Google.

Znalezione w Google zdjęcia czy rysunki możemy wykorzystać we własnym zaciszu domowym, możemy też wysłać znajomym, nauczyciel może pokazać na lekcji w szkole. Jednak opublikowanie na stronie internetowej oznacza udostępnienie miliardom użytkowników sieci, a to najczęściej będzie niezgodne z prawem. Które zdjęcia możemy opublikować? Google posiada specjalne narzędzie, które nazywa się “Prawa do użytkowania”.

Domyślnie widzimy zdjęcia z dowolnymi licencjami, ale możemy ograniczyć je do tych, których autorzy wyrazili zgodę na ponowne wykorzystanie. Zawsze musimy jednak upewnić się, czy ich opublikowanie nie wymaga spełnienia dodatkowych warunków. Aby to sprawdzić, należy otworzyć wybrane zdjęcie na stronie internetowej, z której pochodzi (kliknąć w miniaturkę a potem w powiększone zdjęcie lub w przycisk „Strona”).

Zwykle znajdziemy tam jeden z następujących opisów:

• Obraz jest w domenie publicznej, nie jest objęty prawami autorskimi, nie ma żadnych praw zastrzeżonych, bezpłatny do jakichkolwiek zastosowań. Można użyć obrazu do celów osobistych i komercyjnych bez uprzedniej pisemnej zgody i bez żadnych opłat lub obowiązków.
• Licencja CC0 Public Domain. Darmowy do użytku osobistego i celów komercyjnych. Nie jest wymagane uznanie autorstwa.
• CC0 Creative Commons. Darmowy do użytku komercyjnego. Nie wymaga przypisania (czyli podania autora).
• CC some rights reserved. Wolno rozpowszechniać pod warunkiem uznania autorstwa. Utwór należy oznaczyć w sposób określony przez Twórcę lub Licencjodawcę.

W ostatnim przykładzie mamy właśnie dodatkowy warunek, z którym zresztą możemy spotkać się dość często. Zwykle autor zdjęcia życzy sobie, aby podać jego imię i nazwisko oraz link do strony, z której zdjęcie pochodzi. Jednocześnie należy to zrobić w sposób, który nie sugeruje poparcia autora dla strony, na której wykorzystujemy to zdjęcie.

Spróbujmy łatwiejszych sposobów.

Powyższe może  wydawać się trochę skomplikowane, ale na szczęście są inne sposoby. Wystarczy skorzystać ze stron internetowych, na których umieszczono wyłącznie zdjęcia czy rysunki, których autorzy zgodzili się na ich dowolne wykorzystanie, w tym na ponowne publikowanie w internecie. Podaję kilka przykładów:

• openclipart.org – rysunki, których można używać bez ograniczeń, również komercyjnie. Autorzy chcą dzielić się swoimi talentami z całym światem wierząc, że dobro komuś wyświadczone zawsze powraca w innej – lepszej formie.
• pixabay.com – zdjęcia z licencją Creative Commons CC0, darmowe również do użytku komercyjnego. Nie wymagają wskazania autora. Chociaż nie jest to wymagane, mile widziany jest link do Pixabay. Na tej stronie znajdziemy też zdjęcia komercyjne czyli przeznaczone do sprzedaży. Są one jednak wyraźnie oddzielone. Ponadto aby je pobrać, trzeba wcześniej zapłacić, nie ma więc możliwości pomyłki.
• stocksnap.io – zdjęcia z licencją CC0 1.0 Universal – przekazane do Domeny Publicznej. Osoba, która oznaczyła zdjęcie taką licencją, przekazała je do domeny publicznej, zrzekając się wszelkich praw do utworu wynikających z prawa autorskiego na obszarze całego świata. Można kopiować, zmieniać i rozpowszechniać, nawet w celu komercyjnym bez pytania o zgodę. Nie powinno się sugerować poparcia autora dla naszych projektów. Na tej stronie znajdziemy też zdjęcia komercyjne czyli na sprzedaż, ale nie da się ich pomylić z darmowymi – aby je pobrać, trzeba wcześniej zapłacić.
• pexels.com – wszystkie zdjęcia z tej strony mogą być używane i publikowane, również w celach komercyjnych. Licencja Creative Commons Zero (CC0). Autorzy nie wymagają podania ich nazwisk przy zdjęciach. Mile widziany link do Pexels.

A może sam zrobię zdjęcia?

Na koniec jeszcze jedna możliwość – zróbmy zdjęcia samodzielnie. Jednak i w tym przypadku pojawia się pewne zastrzeżenie, opisane w art. 81 ustawy o prawie autorskim. Jeśli chcemy opublikować zdjęcia przedstawiające pojedyncze osoby, to powinniśmy uzyskać zgodę tych osób na wykorzystanie ich wizerunku.  Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

1)  osoby powszechnie znanej, jeżeli zdjęcie wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych lub zawodowych;

2)  osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza.